Συναισθησία: ένα νευρο-ανέκδοτο;
Τι χρώμα είναι η μουσική;
Τι σχέση έχουν οι μαθηματικοί νόμοι με... τους μουσικούς τόνους;
Αφού διαβάσετε προσεκτικά τα προτεινόμενα δύο αποσπάσματα, να επεξεργαστείτε τα δύο ερωτήματα που ακολουθούν:
Απίστευτα κι όμως ιατρικά.
Ναι υπάρχουν ασθένειες που μοιάζουν με ανέκδοτα. Δεν είναι όμως! Ο κατάλογος των αξιοπερίεργων συμπτωμάτων και ασθενειών δείχνει ατέλειωτος. Κάποια από αυτά τα προβλήματα είναι εξαιρετικά σπάνια, άλλα είναι ασυνήθιστα συχνά. Το κοινό χαρακτηριστικό τους είναι ότι εν πολλοίς παραμένουν άγνωστα στο ευρύ κοινό. Δημοσιεύθηκαν, όμως, σε ιατρικές επιθεωρήσεις ή έγιναν παγκόσμιο θέμα στο πρόσφατο παρελθόν. Ένα από αυτά είναι η συναισθησία:
Συναισθησία. Είναι η νευρολογική «ανάμειξη» των αισθήσεων, κατά την οποία η διέγερση μίας αίσθησης (λ.χ. της ακοής) οδηγεί σε αυτόματες, ακούσιες αντιδράσεις σε μία διαφορετική αίσθηση. Συνήθως η διαφορετική αίσθηση είναι η όραση (λ.χ. οι πάσχοντες βλέπουν χρώματα) ή η γεύση (λ.χ. ο ασθενής νοιώθει στο στόμα του μία γεύση). Άρχισε να αποτελεί αντικείμενο επισταμένων μελετών στα τέλη του 19ου αιώνα και πλέον είναι γνωστό ότι σχετίζεται με διαφοροποιήσεις στην ενεργοποίηση του εγκεφάλου. Υπολογίζεται ότι το 4% των ενηλίκων πάσχουν από συναισθησία, η οποία είναι 8 φορές συχνότερη στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες. Η διαταραχή είναι επίσης συχνότερη στους αριστερόχειρες, Μία από τις σπάνιες μορφές συναισθησίας είναι αυτή που εκδηλώνεται έπειτα από εγκεφαλικό επεισόδιο. Στην ιατρική βιβλιογραφία είναι δημοσιευμένες ελάχιστες περιπτώσεις. Η μία αφορά έναν 46χρονο από τον Καναδά, ο οποίος έπαθε εγκεφαλικό το 2007 και έκτοτε όποτε ακούει τραγούδια από τις ταινίες του Τζέιμς Μποντ βλέπει μπλε λάμψεις, και η δεύτερη μία 36χρονη Αμερικανίδα η οποία «μυρμηγκιάζει» σε όλο της το σώμα όποτε ακούει ορισμένους ήχους. Μάλιστα ο καναδός ασθενής έχει εκδηλώσει και ασίγαστη λαχτάρα για τα βατόμουρα «επειδή έχουν μία συγκεκριμένη μπλε…γεύση», όπως είχε πει στους γιατρούς του νοσοκομείου St. Michael στο Τορόντο που δημοσιοποίησαν την περίπτωσή του πέρυσι το καλοκαίρι. [Μερικώς τροποποιημένο απόσπασμα από άρθρο της Ρούλας Τσουλέα στο ένθετο Weekend|Ψυχή και Σώμα της εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ, σελ. 18-19, Σαββατοκύριακο 12-13 Απριλίου 2014]
Χρωματισμένες λέξεις
Ο τίτλος του μυθιστορήματος του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, Άντα, κρύβει έναν μυστικό συμβολισμό. Ο Ναμπόκοφ έπασχε από συναισθησία, δηλαδή όταν κοιτούσε απλά γράμματα του αλφαβήτου, έβλεπε χρώματα. Συγκεκριμένα, έβλεπε το γράμμα Α ως κίτρινο και το D ως μαύρο. Ο Ναμπόκοφ ήταν επίσης ακούραστος μελετητής των λεπιδοπτέρων, και η ακολουθία κίτρινο-μαύρο-κίτρινο που έβλεπε στη λέξη ADA αποτελούσε για αυτόν μία σύνδεση με την εξαιρετικά όμορφη, κιτρινόμαυρη πεταλούδα του είδους μαχάων. … Η μητέρα του Ναμπόκοφ, η Έλενα, ήταν παρομοίως συναισθητική, όπως και ο γιος του, ο Ντιμίτρι. Στην περίπτωση της Έλενας, όμως, τα χρώματα διεγείρονταν όχι μόνο από λέξεις αλλά και από μουσικούς ήχους, μία ένδειξη ότι η κληρονομική συναισθησία μπορεί να αλλάξει μορφή από γενιά σε γενιά.
[Μερικώς τροποποιημένο απόσπασμα από το βιβλίο Στο λαβύρινθο του μυαλού. 21 διαδρομές στα μονοπάτια του ανθρώπινου εγκεφάλου του Michael Corballis, σε μετάφραση Θεοδώρας Πασαχίδου, Εκδόσεις Αιώρα, 1η έκδοση, Σεπτέμβριος 2013, ISBN 978-960-7872-98-2]
Να απαντήσετε σύντομα στα παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτημα 1ο
Μπορείτε να υποθέσετε ποιες περιοχές του εγκεφάλου μπορεί συμμετέχουν στη συναισθησία;
Ερώτημα 2ο
Κάποιος νευροεπιστήμονας αποφάσισε να ξεκινήσει τη μελέτη της συναισθησίας πειραματικά. Επιδιώκει, λοιπόν, να δημιουργήσει στο εργαστήριο «συναισθητικούς» ποντικούς και αρουραίους, αφού τα συγκεκριμένα θηλαστικά προσφέρονται ιδανικά για πειράματα σχετιζόμενα με τη λειτουργία του νευρικού συστήματος. Ειδικότερα, προγραμματίζει να επέμβει χειρουργικά στον εγκέφαλο ζώων, προκειμένου να «αποσυνδέσει» αρχικά την αισθητική οδό της ακοής από την ειδική για την ακοή εγκεφαλική περιοχή, και κατόπιν να την «συνδέσει» με την περιοχή που είναι αφιερωμένη στην επεξεργασία των οπτικών ερεθισμάτων. Τα χειρουργημένα πειραματόζωα με τέτοιο διαφορετικό εγκέφαλο, τι συμπεριφορά αναμένετε να δείχνουν; Κρίνετε πως θα συμβάλουν στην προσπάθεια του νευροεπιστήμονα να προσεγγίσει τον άγνωστο μηχανισμό της συναισθησίας;
Βιολογία Α΄ Γενικού Λυκείου, Κεφάλαιο 9ο, Νευρικό σύστημα (Αναζητείστε βοήθεια στις «Λειτουργικές Περιοχές του Εγκεφάλου»)
Δείτε τα βίντεο και το επισυναπτόμενο αρχείο και επισκεφτείτε ενδεικτικά τους παρακάτω συνδέσμους:
https://www.youtube.com/watch?v=rkRbebvoYqI&t=3s
https://www.youtube.com/watch?v=dDcOhLzy7GU&t=3s
https://worktime.gr/ti-einai-i-synaisthisia-kai-pos-mas-epir/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου